Wat moet je doen voor een goed pensioen?

Wat moet je doen voor een goed pensioen? Dit is een vraag die de meeste deelnemers vaak lastig kunnen beantwoorden. Dat terwijl er steeds meer wordt overgelaten aan de deelnemer als het gaat om het realiseren van voldoende pensioenopbouw. IIR sprak Marisca van den Berg FFP, Senior Business Consultant bij Omniplan, over hoe zij pensioendeelnemers meer inzicht en handelingsperpectief geven.

De deelnemer laat het koud

“Er zijn veel factoren die zorgen voor complexiteit van de materie: fiscale beperkingen (opbouwplafond, inperking jaarruimte), minder royale pensioenregelingen en indexatie, oplopende AOW leeftijd (die harder oploopt dan deelnemers denken), afhankelijkheid van beleggingsrendementen en rentestanden, al dan niet doorbeleggen na pensioen, veel echtscheidingen en veel wisselingen van werkgever.” Feit is: mensen hebben weinig belangstelling voor hun pensioen. Uit pensioenmonitor 2016 (Wijzer in geldzaken) blijkt dat 18% van de mensen over zijn pensioen heeft nagedacht en hierover bezorgd is (bewust bezorgd), en 32% is onbewust onbezorgd. Ongeveer de helft ziet de urgentie om zich te verdiepen in de financiële situatie na pensioen maar slechts 11% doet het ook daadwerkelijk.

De belangstelling van de deelnemer voor zijn pensioen is al jarenlang laag, terwijl er vanuit de overheid en pensioensector allerlei initiatieven zijn om deze belangstelling aan te wakkeren. Het Onderzoek Digitale Pensioencommunciatie 2015 (AFM) onderzoekt hoe de pensioensector ervoor staat op dit gebied, en wat hen nog te doen staat.

AFM: activeer pensioen deelnemers

De meeste verzekeraars geven de mogelijkheid om naast hun eigen werknemerspensioen ook de AOW en eventuele andere tweede pijlerpensioenen in één overzicht van (totaal) verwacht pensioen weer te geven. Deelnemers moeten dan zelf hun gegevens aanvullen, bijvoorbeeld met behulp van mijnpensioenoverzicht.nl. Derdepijlerpensioen toevoegen aan prognoses, zodat een totaaloverzicht van inkomen na pensionering mogelijk is, is (nog) niet bij alle verzekeraars mogelijk. De AFM vindt het belangrijk dat pensioenuitvoerders in een MijnOmgeving deelnemers in staat stellen overzicht van hun totale verwachte pensioen te krijgen zodat eventuele keuzes gebaseerd worden op een totaalbeeld.

Ook vindt de AFM het belangrijk de bevolking te activeren, wat blijkt uit het rapport: Neem drempels weg opdat Nederlanders in aktie komen voor hun pensioen uit 2015. Hieruit blijkt dat 33% van de respondenten van het onderzoek een tekort heeft ten opzichte van de beoogde bestedingsbehoefte, waarbij in het licht van Pensioenmonitor de vraag gesteld kan worden in hoeverre dit de werkelijke bestedingsbehoefte benadert. Hebben mensen bijvoorbeeld zicht op de toenemende hypotheeklasten als de rente niet meer aftrekbaar is? Of tegen een lager inkomstenbelastingtarief? Houden ze rekening met de oplopende zorgkosten?

Als we er dus vanuit gaan dat slechts 18% van de mensen over pensioen heeft nagedacht en bezorgd is, dan geldt in het gunstigste geval dat 14% van de mensen, en in het ongunstigste geval 33% van de mensen zich geen zorgen maakt, terwijl ze dat wel zou moeten doen.

Oorzaken gebrek aan belangstelling

Waarom dit gebrek aan belangstelling voor pensioen? Hiernaar zijn veel onderzoeken gedaan. In de gedragswetenschappen en neuromarketing komen o.a de volgende oorzaken naar voren:

Waarom dit gebrek aan belangstelling voor pensioen? Hiernaar zijn veel onderzoeken gedaan. In de gedragswetenschappen en neuromarketing komen o.a de volgende oorzaken naar voren.

Affect: Neuromarketing onderzoek heeft uitgewezen dat het menselijk brein negatief reageert op het woord pensioen. Terwijl bijvoorbeeld dit bijvoorbeeld bij een woord als baksteen niet het geval is. Dit is een gevoelsmatige reactie, die mogelijk verband houdt met niet willen denken aan ouderdom;
Present Bias: Mensen geven liever nu geld uit dan later;
Procrastination: We zijn geneigd moeilijke dingen uit te stellen of zelfs af te stellen. Wat maakt pensioen moeilijk? Er zijn veel moeilijk te vergaren gegevens nodig om overzicht te creëren, vervolgens is mentale inspanning nodig om van overzicht tot inzicht te komen (begrijpen). De complexiteit van de materie helpt daarbij niet, ook niet als de deelnemer daarbij wordt bijgestaan door een adviseur. Tot slot is het handelingsperspectief onduidelijk, zeker vooraf, en is de bereidheid om te handelen beperkt.
Status quo bias: als de beslissing te groot wordt gemaakt, dan ben je bang spijt te krijgen van je beslissing. Dan maar liever geen beslissing nemen.

Wat kan je dan doen?

Wat kan je doen?

Geef een totaalbeeld van wat de deelnemer te besteden heeft na zijn pensioen en relateer dit aan wat hij wil besteden. Dat laatste is zeer van belang om de persoonlijke relevantie te verhogen, maar vereist wel een bereidwilligheid bij de aanbieder om zijn gegevens samen te brengen.
Neem hierbij niet alleen het pensioeninkomen mee, maar kijk ook naar de lijfrente, vermogen en hypotheek.
Bied ruimte om met deze getallen te spelen, zodat de deelnemer gevoel kan ontwikkelen bij de dynamiek tussen zijn doelen en de haalbaarheid daarvan.
Geeft de klant concrete oplossingen en maak duidelijk wat het verschil is tussen deze oplossingen.
Geef de klant voor hem relevante alerts als er iets verandert, zodat hij kan bijsturen als dat nodig is.
Geef aan wat de risico’s zijn. Wat als hij gaat scheiden of arbeidsongeschikt raakt? Bij beleggen: niet alleen verwachte uitkomsten maar ook de kans hierop.

Hoe kan je dat doen?

Affect: zorgt dat de werknemer een goed gevoel krijgt bij pensioen. Maak oud worden leuk (het Zwitserlevengevoel). Ook positief communiceren is van belang. Vermijd bangmakerij en presentatie van onoplosbare problemen. Wat heeft de werknemer al wél opgebouwd?
Present Bias: beloon de werknemer voor zijn gedrag: Principes uit de gamification bieden daarvoor allerlei aantrekkelijke mogelijkheden. Geef de deelnemer grip op zijn situatie en gemoedsrust.
Procrastination: Maak het makkelijk: geef deelnemer de mogelijkheid zijn financiële gegevens op te halen van bijvoorbeeld de overheid. Geef aan waar de onzekerheden zitten en geef alerts als de situatie wijzigt. Maak keuzes makkelijk, niet teveel opties, geef duidelijk aan wat de gevolgen zijn per optie. Klanten houden van defaults, maar maak defaults wel slim en passend bij de deelnemer (persoonlijkheid en levensfase). Geeft een handelingsperspectief, niet alleen wat hij moet doen, maar ook hoe. Bied een oplossing via mobile en niet (alleen) via de uitstervende mijnomgeving op de uitstervende desktop.
Status quo: Maak het minder groot, leid de deelnemer stap voor stap door het proces. Geef informatie in brokjes en vraag niet teveel gegevens achter elkaar uit. Focus op het opbouwen van een betrouwbare relatie op langere termijn, waarin je duurzaam toegevoegde waarde kunt blijven leveren in het onderhouden van de financiële toekomst van de deelnemer.

Geplaatst op: 17 augustus 2017